“Op mijn bus ben ik ook een beetje jeugdopbouwwerker”

Het Open Huis betekent veel voor de jongeren. Een van de mooiste momenten was de avond waarop we na de lockdown voor de eerste keer terug konden opendoen. Er waren meer dan 70 jongeren, de sfeer was hartelijk en uitgelaten, een heel goeie herinnering.

Het leukste aan mijn job is voor mij het sociaal aspect. Samen zijn met mensen, babbelen, … . Soms krijg ik vragen over mijn job of mijn domein, de leefwereld van jongeren, en ik hou er van om daarover te spreken. Bijvoorbeeld die keer met die situatie met de buschauffeurs van De LIJN.

Een bus onder vuur

De bus is een openbaar vervoersmiddel, maar voor veel jongeren is het ook een ontmoetingsplek, een beetje zoals een park of pleintje. Jongeren komen er elkaar tegen, soms met 10 of meer, er ontstaat enthousiasme of kabaal. Dat kan vervelend zijn voor andere, soms oudere passagiers. Die reageren op het tumult, er ontstaat discussie, soms ruzie … . Dat zijn typische situaties in de bus waar een chauffeur mee geconfronteerd wordt. De jongeren zien de chauffeur hierop reageren, soms constructief, soms met meer olie op het vuur. Ik vind het belangrijk dat jongeren leren dat ze in de bus rechten hebben, maar ook plichten. Één ervan is rekening houden met andere passagiers.

Op een dag ergens eind januari was er een incident in de Scheldekouter waarbij jongeren een bus hebben bekogeld met stenen, en zelfs een rookbom. Er is ernstige schade toegebracht aan de bus, en ook op de chauffeur had het een grote impact. Het incident deed heel wat stof opwaaien in Ronse. We werden als jeugdopbouwwerkers en vertegenwoordigingsfiguren voor de jongeren uitgenodigd voor een gesprek met de politie. Niet veel later kreeg ik een Whatsapp-bericht van een onbekend nummer, met de link naar het artikel op HLN: ‘Jongeren bekogelen stadsbus met stenen in Ronse’. Ik stuurde terug en het bleek een chauffeur van de LIJN te zijn, van Ronse. Ik belde hem op, we geraakten aan de praat en er volgde een vriendelijk en open gesprek.

‘Wie??’

‘Jeugdopbouwwerker van LEJO Ronse!’

‘Van wat??’(*Ahmed lacht)

‘LEJO’. ‘Ik kom in verband met het incident met de stenen, en ik wil eens luisteren naar jullie verhaal’.

‘Ah zo! Kom binnen!’

Het was het begin van een heel boeiend gesprek en een fijne ontmoeting. Hilde – zo was de naam van de chauffeur – was een gepensioneerde chauffeur die nog steeds reed. Ze nam me mee voor een rit en vertelde me alles over wat het betekent om met de bus te rijden in Ronse. Hoe ziet haar dag er uit? Hoe gaat het er aan toe met jongeren op de bus? Hilde geeft aan dat het soms de jongeren zijn die in de fout gaan. Maar dat ook chauffeurs ongepast of onvriendelijk kunnen zijn tegen passagiers en jongeren. Die werken vaak lange dagen, hebben veel aan hun hoofd, dan is een kleine situatie soms de druppel die hun emmer doet overlopen … .

Het ijs was gebroken en ik had de smaak te pakken. Ik reed met andere chauffeurs mee: Danny, Sven, in totaal wel tien verschillende mensen. Ik luisterde vooral en stelde veel vragen en ik kon me inleven in hun verhalen. Tezelfdertijd deed ik dat met de jongeren op straat en in het Open Huis. Ik vroeg het hen gewoon: Wat is er met de bus? Wat is daar aan de hand? Ik kreeg massa’s verhalen en signalen.

Tijdens een rit met Hilde kwamen we aan een halte waar een groep jongeren opstapte. Hilde zei me stilletjes: ‘Met deze bende heb ik vaak problemen’. Maar die gasten zagen mij – we kennen elkaar natuurlijk – en ze keken wat verbaasd en onwennig. Ahmed en die chauffeur staan daar vooraan te babbelen met elkaar? Ze waren die rit opvallend stil en rustig (*lacht).

Op het einde van een gesprek vroeg Hilde me opeens: ‘Mag ik eens langskomen in jouw Open Huis daar, met je jongeren?’ Ik zei natuurlijk ja, het Open Huis is open, voor iedereen die wil.

Op weg naar huis zag ik daar plots een mooie kans in. Ik besloot een ontmoeting te organiseren tussen jongeren en enkele buschauffeurs. Een open gesprek om te leren van elkaar. Samen met Stefanie, mijn collega, contacteerde ik de betrokken personen bij de LIJN. De bazen daar stonden er helemaal achter en we hadden groen licht om een bijeenkomst te organiseren.

15 jongeren zijn erop af gekomen, en 5 chauffeurs uit Ronse. We maakten het ons gemakkelijk, hadden koffie en wat hapjes. Om het gesprek richting te geven hadden we enkele vragen. De eerste was: voor de chauffeurs: ‘Hoe ziet jouw dag er uit als chauffeur?’ Iedereen rond de tafel krijgt het woord, en we bewaken dat er ook naar elkaar wordt geluisterd. Het werd een rijk gesprek. Ze vertelden over hoe ze shiften hebben van vijf uur ’s ochtends tot soms vijf uur ’s avonds. Hoe ze zien dat jongeren soms blikjes achterlaten. Wat het betekent om een lawaaierige groep in de bus te hebben.

De tweede vraag was voor de jongeren: ‘Hoe beleef jij een rit op de bus?’ Ze geven op hun beurt hun ervaringen. Hoe het is om een bus te zien wegrijden nadat je een sprintje hebt gezet om die te halen. Hoe bepaalde chauffeurs soms onbeleefde taal gebruiken. En ja, hoe ze inzien dat ze het soms te bont maken. Er ontstond echt een dialoog tussen de jongeren en de chauffeurs.

Voor veel jongeren was het gesprek een totaal nieuw inzicht in hoe het is om chauffeur te zijn. Met alle prikkels op de weg, stress door het verkeer, interactie met de passagiers, wisselgeld geven en ga maar door. Eén chauffeur zei: ‘Mocht een chauffeur je vader zijn, zou je je dan op dezelfde manier gedragen in de bus?’ Het antwoord was natuurlijk neen. Hij ging verder: ‘Wij zijn ook een beetje vader op onze bus, of zelfs een beetje jeugdopbouwwerker’. Omgekeerd was er ook begrip voor als een chauffeur wat gaat uitdagen in zijn bus, en bijvoorbeeld met opzet over de voeten van jongeren gaat borstelen, de reactie ook navenant zal zijn.

‘Wat ga je zelf doen om de dingen te verbeteren voor iedereen?’

Er zijn voornemens om vuilnis mee te nemen na de rit en niet te laten slingeren. En een andere jongere wil proberen op tijd te komen, omdat hij snapt dat een chauffeur niet altijd kan wachten op rennende laatkomers. Iemand wil meer geduld opbrengen, omdat ze beter snapt hoe het is om jong te zijn.

Collega jeugdopbouwwerkers die iets soortgelijks meemaken in hun stad of gemeente zou ik aanraden om rustig te blijven en niet snel te oordelen. Je neemt het best de houding aan van een inspecteur, die met een open blik en geest naar de situatie ter plaatse gaat kijken. Veel luisteren naar zoveel mogelijk verschillende verhalen en perspectieven. En ook een beetje moed om de eerste stap te zetten. Chauffeurs hadden in het begin schrik van me, he. Ze dachten dat ik een van de jongeren was die problemen kwam zoeken. Met een oprechte nieuwsgierigheid naar ieders verhaal geraak je een heel eind. Zonder kant te kiezen, ook al is dat soms moeilijk. Tuurlijk, we kunnen niet alles oplossen he, maar met dit soort werk kunnen we wellicht wel vermijden dat er nog bussen worden bekogeld met stenen.